گروه‌هاي اصلي مواد غذايي

گروه نان و غلات

مواد غذایی از جمله نان، برنج، ماکارونی، رشته، گندم، جو و ذرت در این گروه قرار دارند كه منبع کربوهيدرات‌هاي پيچيده، فيبر و همچنين ويتامين‌هاي گروهB ، آهن و پروتئين هستند و نقش تأمين انرژي را در بدن ايفا مي‌كنند.

گروه سبزي‌ها

انواع سبزي‌هاي برگ‌دار، انواع کلم، هويج، بادمجان، نخود سبز، لوبيا سبز، انواع کدو، فلفل، قارچ، خيار، گوجه فرنگي، پياز و سيب‌زميني در این گروه دسته‌بندي مي‌شوند كه در مقايسه با سايرگروه‌ها داراي انرژي و پروتئين کمتر و فيبر، ویتامین‌هایA ،B ، C و مواد معدني از جمله پتاسيم و منيزيم بيشتري هستند.

گروه میوه‌ها

انواع میوه‌ها، آب‌ميوه‌هاي طبيعي، کمپوت ميوه و ميوه‌هاي خشک ( خشک‌بار)، در این گروه جای دارند كه در مقايسه با گروه‌هاي ديگر، انرژي و پروتئين کمتر و فيبر، ويتامين و مواد معدني بيشتري دارند.

گروه گوشت و حبوبات

انواع گوشت قرمز،گوشت سفيد، تخم مرغ، حبوبات و مغزها در اين گروه دسته‌بندي مي‌شوند و نقش مهمي در تأمين پروتئين بدن دارند. مواد غذايي اين گروه علاوه بر پروتئين كه ماده سازنده بدن است و از اسيدهاي آمينه ضروري و غيرضروري تشکيل شده‌است، داراي دو عنصر مهم  و ضروري؛ يعني آهن و روي هستند كه  براي رشد و ترميم بافت‌هاي بدن و خون‌سازي لازمند.

گروه شیر و لبنیات

شير و فرآورده‌هاي آن از جمله ماست، پنير، كشك و بستني در این گروه قرار دارند كه  مهم‌ترین منبع تأمین کلسیم مورد نیاز بدن هستند و در تشکيل استخوان، دندان و استحکام آنها نقش مؤثري ايفا مي‌كنند. اين گروه همچنين داراي كلسيم، فسفر، پروتئين، ويتامينB2، ويتامينB12، ويتامين A و ساير مواد مغذي از جمله ويتامينA  است كه  براي رشد و سلامت پوست مفيد است.

گروه چربي‌ها( روغن و كره)

رژيم غذايي سالم، مصرفِ زياد روغن را توصيه نمي‌كند و ترجيح اين است كه مصرف چربي و قند به حداقل برسد. همچنين بهتر است به جای روغن‌های چرب گیاهی(مارگارين)، از جایگزین‌هایی مانند روغن زیتون استفاده شود و مصرف غذاهای سرخ‌کردنی به حداقل برسد؛ چرا كه فاقد ارزش غذایی است كه به آن غذاي «کالری خالی» مي‌گويند. برای داشتن رژیم غذایی سالم و وزن متعادل، علاوه بر موارد فوق، مصرف الکل، غلات تصفیه‌شده، چربی‌های جامد، چربی‌های اشباع، چربی‌های ترانس، نمک و قند نيز بايد به نازل‌ترين حد  ممكن  برسد.

بنابراين رژیم غذایی سالم، رژیمی است که  2000 كالري روزانه مورد نياز بدن يك فرد سالم را به او برساند و همه مواد مورد نياز و ضروري بدن را به منظور حفظ حيات و تندرستي تأمين كند. البته لازم به ذكر است كه میزان دقیق کالری مورد نیاز هر فرد به نسبت سن، جنسیت و فعالیت بدنی‌اش تعيين مي‌شود؛ مثلاً ورزش‌كاران به كالري بيشتري نياز دارند.

چرا رژیم غذایی مناسب اهميت دارد؟

اندام‌ها و بافت‌های بدن برای كاركرد درست نیاز به تغذیه‌ مناسب دارند؛ در غیر این‌صورت بدن مستعد بیماری، عفونت، خستگی، عملکرد ضعیف، دیابت، چاقی، بیماری‌های قلبی و انواع سرطان مي‌شود، ضمن آنكه تقريباً همه مواد غذايي خاصيت مقابله با عوامل بيماري‌زا را دارند.

رژیم لاغری

رژیم لاغری نوعي سبك تغذيه به منظور كاهش وزن است. گرچه این روش برای افراد چاق مفید است ولی به صورت بالقوه مي‌تواند برای افراد معمولی خطرناک باشد. بنابراين پزشك يا متخصص تغذيه تعيين مي‌كند كه چه کسی باید رژیم لاغری بگیرد. علاوه  بر اين، عموماً یک سوم افرادی که به منظور کاهش وزن، از رژيم‌هاي سخت لاغري كه با تركيب نادرست غذاها همراه اند، استفاده مي‌كنند، كاهش وزن بدن‌شان پس از چند هفته متوقف مي‌شود و دوباره دچار افزايش وزن مي‌شوند. از اينرو پس از مدتی انگیزه اولیه‌ را از دست داده و مجدداً به وزن سابق و گاهي حتي بيشتر از وزن سابق باز مي‌گردند. ضمن آنکه  چنین رژیم‌های نادرست و غیر اصولی‌ای مانند رژیم‌های لاغری سریع، براي سلامتي تهديد محسوب شده و مشكلات بزرگي ایجاد می‌کنند.

فوايد و معايب رژیم کتوژنیک

رژیم كتوژنيك (رژیم كتون)، به معنای مصرف بیشتر کتون است. کتون ماده‌ای است که از سوختن چربی کبد به وجود می‌آید و انرژی مورد نیاز بدن را تأمین می‌کند. این حالت زمانی رخ می‌دهد که بدن قادر به تأمین انرژی از سوختن قند(گلوکز) نباشد؛ یعنی مصرف كربوهيدرات که حاوی  قند هستند باید به حداقل ممكن برسد و مصرف چربی افزایش یابد تا بدن انرژي مورد نياز سوخت و ساز خود را از شکستن اسیدهای چرب حاصل کند.

   نکته جالب در این رژیم، تغییر طعم و بوی دهان است؛ به طوری که به دلیل وجود ترکیبات آروماتیک(خوشبو کننده)، دهان بوی میوه می‌گيرد.

رژيم كتوژنيك اولین بار در سال 1920 برای درمان کودکان مبتلا به صرع و تشنج ابداع و استفاده شد. طی تحقیقات دانشمندان دريافتند که استفاده از رژیمی با کربوهیدارات كم و چربی زياد، حملات تشنج را در کودکان کاهش داده یا متوقف مي‌کند. سپس اطلاعات بدست آمده از بیمارانی که تحت رژیم کتوژنیک قرار داشتند، نشان داد كه اين رژيم كارآمد است و از اينرو استفاده از رژیم كتوژنيك گسترش یافت و مورد استقبال عمومی قرارگرفت.

از فواید این رژیم این است که طرفداران آن معتقدند به وسیله رژیم کتوژنیک کاهش وزن بهتر، اشتهای کمتر و شفافیت ذهنی بیشتری را تجربه کرده‌اند. اما عده‌ای از پزشکان و محققان حوزه پزشكي و سلامت، به مناسب بودن این رژیم به دیده شک می‌نگرند و شواهدی مبتنی بر عدم کارایی آن برای همه افراد در دست دارند.  

از آنجایی‌که رژیم کتوژنیک، یک رژیم پزشکی است که باید مطابق اصول صحیح و برای اهداف خاصی مورد استفاده قرار گیرد، استفاده طولانی مدت از آن، سودمند نیست، ضمن آنکه استفاده مداوم از آن که به معنای کاهش مصرف کربوهیدرات است، می‌تواند سردرد، یبوست، مشکلات تنفسی و دیگر مشکلات ایجاد کند. بنابراین این رژیم برای همه  از جمله افرادی که به دنبال ورزش حرفه‌ای، تخصصی  و افزایش مقدار ماهیچه هستند، مناسب نیست.

نتیجه‌گیری

همانطور که گفته شد گرچه این رژیم جزو رژیم‌های کاربردی دسته‌بندی شده که برای افراد چاق و مبتلا به دیابت نوع دو مناسب و در همه‌جا از محبوبیت برخوردار است اما برای همه افراد مناسب نیست. مراقبت‌کنندگان از سالمندان و کودکان قبل از به کار بردن رژیم کتوژنیک برای این افراد یا بیماران دارای مشکلات زمینه‌ای، بهتر است با یک متخصصِ این حوزه مشورت نموده و سپس از آن برای این دسته از افراد استفاده کنند.